تیپ بدنی چیست؟ آیا تیپ بدنی خود را می شناسید؟

افراد شکل ها و سایزهای بدنی متنوعی دارند و ظاهر بدن هر فرد به ژنتیک و انتخاب سبک زندگی بستگی دارد. دردهه ۱۹۴۰ روانشناس آمریکایی آقای “ویلیام هربرت شلدون” سیستمی برای طبقه‌بندی انواع بدن ابداع و معرفی کرد که به “سوماتوتایپ” معروف است. در این طبقه‌بندی سه نوع مختلف بدن به نام اکتومورف، اندومورف و مزومورف وجود دارد. دانستن نوع تیپ بدنی می تواند به شما برای به دست آوردن نتایج بهتر در رژیم غذایی و ورزش کمک کند.

شناخت تیپ بدنی به شما کمک می‌کند بفهمید چرا بدنتان به شکل خاصی واکنش نشان می‌دهد و چطور می‌توانید با تغذیه و تمرین مناسب تیپ خود، سریع‌تر به تناسب اندام برسید.

اکنون میخواهیم به شما کمک کنیم تیپ بدنی خود را بشناسید:

انواع تیپ بدنی

مبنای تقسیم‌بندی تیپ‌های بدنی، نظریه‌ای است که نخستین‌بار در دهه‌ی ۱۹۴۰ توسط روانشناس آمریکایی ویلیام شلدون مطرح شد. او بدن انسان‌ها را بر اساس ساختار عضلانی و توزیع چربی به سه دسته تقسیم کرد:

۱. اکتومورف (Ectomorph)

افراد اکتومورف معمولا لاغر، استخوانی و دارای شانه‌های باریک و اندام کشیده‌اند.
ویژگی‌های اصلی آن‌ها:

• متابولیسم بالا
• توده‌ی عضلانی و چربی پایین
• دشواری در افزایش وزن یا حجم عضله

🔸 توصیه: اگر تیپ بدنی شما اکتومورف است، باید کالری بیشتری مصرف کنید و روی تمرینات قدرتی با وزنه تمرکز داشته باشید.

۲. مزومورف (Mesomorph)

مزومورف‌ها معمولا تناسب اندام طبیعی دارند. عضلانی، شانه‌پهن و دارای چربی بدن متوسط هستند.
ویژگی‌های اصلی آن‌ها:

• ساخت عضله سریع
• واکنش مثبت بدن به تمرین
• قابلیت کنترل وزن بالا

🔸 توصیه: برای مزومورف‌ها تعادل مهم است؛ ترکیب تمرینات مقاومتی و هوازی همراه با رژیم غذایی متعادل بهترین نتیجه را می‌دهد.

۳. اندومورف (Endomorph)

اندومورف‌ها بدنی گردتر دارند، به‌ویژه در نواحی شکم، باسن و ران‌ها.
ویژگی‌های اصلی آن‌ها:

• متابولیسم پایین‌تر
• تمایل به ذخیره‌ی چربی بیشتر
• دشواری در کاهش وزن

🔸 توصیه: برنامه‌های ورزشی پرتحرک مانند تمرینات اینتروال (HIIT) و رژیم غذایی کم‌کربوهیدرات می‌تواند برای اندومورف‌ها مؤثرتر باشد.

تیپ‌های بدنی زنان و مردان

تیپ‌های اصلی (اکتومورف، مزومورف، اندومورف) در زنان و مردان مشترک‌اند، اما الگوی توزیع چربی و فرم بدن متفاوت است.

در زنان:

• سیب: چربی بیشتر در شکم و بالاتنه
• گلابی: چربی در ران‌ها و پایین‌تنه
• ساعت شنی: تعادل بالا و پایین‌تنه با کمر باریک
• مستطیل: بدن خطی و کم‌انحنا
• مثلث وارونه: شانه‌های پهن‌تر از باسن

در مردان:

• مثلث وارونه: شانه‌پهن، کمر باریک، اندام ورزشی
• مستطیل: شانه و کمر تقریباً هم‌عرض
• ذوزنقه‌ای: شانه‌ها کمی پهن‌تر از کمر
• مثلث: باسن و شکم پهن‌تر از بالاتنه

برنامه غذایی مناسب هر تیپ بدنی

نوع تیپ بدنی تعیین می‌کند بدنتان چگونه با چربی و کربوهیدرات برخورد کند.

• اکتومورف‌ها: به کالری و کربوهیدرات بیشتری نیاز دارند. وعده‌های غذایی بیشتر با پروتئین بالا کمک‌کننده است.
• مزومورف‌ها: تعادل بین پروتئین، چربی سالم و کربوهیدرات بهترین گزینه است.
• اندومورف‌ها: باید مصرف کربوهیدرات را کنترل کرده و تمرکز را بر سبزیجات و پروتئین بگذارند.

اگر در مسیر لاغری هستید، بهتر است از جدیدترین روش لاغری موضعی با دستگاه در سال 2025 اطلاع داشته باشید، چون این فناوری‌ها می‌توانند روند چربی‌سوزی را برای تیپ‌های اندومورف و ترکیبی سریع‌تر کنند.

ورزش مناسب برای هر تیپ بدنی

ورزش مناسب، مکمل رژیم غذایی است و بسته به تیپ بدنی باید متفاوت انتخاب شود:

• اکتومورف: تمرینات قدرتی با وزنه و استراحت کافی بین جلسات
• مزومورف: ترکیب تمرینات قدرتی و هوازی
• اندومورف: تمرینات پرتحرک و هوازی مداوم مانند دویدن یا HIIT

اگر در شهرهایی مثل مشهد یا بوشهر به دنبال راه‌حل‌های ترکیبی هستید، می‌توانید از خدمات دستگاه لاغری موضعی در مشهد یا لاغری موضعی در بوشهر استفاده کنید تا برنامه‌ی تمرینی‌تان مؤثرتر شود.

آیا می‌توان تیپ بدنی را تغییر داد؟

تیپ بدنی به‌طور کلی ژنتیکی است، اما سبک زندگی می‌تواند روی آن اثر بگذارد. مثلا اکتومورف‌ها می‌توانند با تغذیه‌ی مناسب عضله‌سازی کنند و اندومورف‌ها با تمرین منظم و رژیم درست، چربی بدنشان را کاهش دهند. هدف تغییر ژنتیک نیست، بلکه مدیریت بدن بر اساس نوع آن است.

جمع‌بندی

شناخت تیپ بدنی فقط دانستن نام یک دسته‌بندی نیست؛ بلکه ابزاری است برای اینکه بدانید بدن شما چطور کار می‌کند و چه نیازهایی دارد. با درک این تفاوت‌ها می‌توانید مسیر تغذیه، ورزش و حتی روش‌های لاغری‌تان را هوشمندانه‌تر انتخاب کنید.

در نهایت، هیچ تیپ بدنی بهتر از دیگری نیست؛ آنچه اهمیت دارد، هماهنگی بین بدن، ذهن و سبک زندگی شماست.

اگرچه قرار نیست ما تمام خصوصیات یک تیپ را داشته باشیم، اما براساس این سیستم، می‌توانیم نوع غالب بدنِ خود را پیدا کنیم . باید توجه داشت که انتخاب نوع و تیپ بدنی ژنتیکی است ولی می‌توان با عادت های غذایی مناسب و ورزش بر آن کنترل داشت.

منبع

Duquet, W., & Carter, J. L. (2009). Somatotyping. In Kinanthropometry and exercise physiology laboratory manual: Tests, procedures and data (pp. 78-96). Routledge.
Deny, D. Y. F. Relationship Between Body Type (somatotype) and Bone Density in Perimenopause Women.
Cinarli, F. S., & Kafkas, M. E. (2019). The effect of somatotype characters on selected physical performance parameters. Physical education of students, 23(6), 279-287.